موسیقی جز یک منظومه‌ی لایتناهی است. منظومه‌ای از دوایر منفرد، حلقه‌ها‌ی در‌هم تنیده شده و تجربیات خارق‌العاده؛ یک آشوبِ منظم. با آن‌که بخشی از پروژه‌ی درّاب نگریستن به این جهانِ گسترده‌ی موسیقی جز است اما در سلسله گفتار‌های هفتگیِ «سه‌شنبه‌های جز» هر هفته به طور مختصر به یکی از عناصر سازنده‌ی این منظومه پرداخته خواهد شد. روش کار مبتنی بر همان روحِ آزاد جز است؛ موضوع می‌تواند یک آلبوم ، یک هنرمند، زیر ژانر، دوره، سبک، یک دیدار و یا هر چیز دیگر مرتبطی با جَز باشد.
جمعه هفته‌ای که گذشت جو وایلر (Joe Wilder) نوازنده ی توانای ترومپت جز در سن ۹۲ سالگی بر اثر نارسایی قلبی در منهتن نیویورک درگذشت. او از آخرین بازماندگان نسل طلایی جز بود که بر‌خلاف بسیاری از هم‌کارانش که قطار پر‌شتابِ تحولات جز را از سنت دیکسی‌لندی آن در دهه‌ی سی به بی‌باپ نخبه‌گرا و در نهایت جنبش «جزِ آزاد» رسانده بودند به سنت‌ها و قالب‌های جزِ رمانتیکِ کهن وفادار ماند.
خیلی دیر و در سال ۲۰۰۸ توسط سازمان ملی هنرهای آمریکا نامش در فهرست مشاهیر جز ثبت شد، در کنار صد نام دیگری که اغلب نام‌شان بیش از جو وایلر شنیده شده است. فهرستی که ورود به آن بزرگ‌ترین افتخار در دنیای جز به حساب می‌آید. اما تاسف‌آور این است که او در تمام سال‌های فعالیتش خارج از کانون توجه فضای موسیقی جز بود. شاید از بد‌شانسی او بود که هم دوره‌ی دو افسانه‌ی ترومپت‌نوازی قرن، دیزی گیلسپی و مایلز دیویس بود و فرصتی برای شنیدن صدای لطیف ترومپتش ایجاد نشد. در دهه‌ی پنجاه به عنوان رهبرِ گروه سه آلبوم ضبط کرد؛ که اولین آن‌ها با نام “Wlder ‘N’ Wilder” که در سال ۱۹۵۶ منتشر شد بهترینش بود. سرشار از ملودی‌پردازی‌های شیرینِ سوئینگ به همراه یک ترومپت‌نوازی لطیف و تغزلی که به سبک مورد علاقه‌ی وایلر باز‌می‌گشت. بیراه نبود که در چاپ مجدد این آلبوم در سال ۱۹۸۸ ناشر نام آن‌را به «آرام و با احساس» (Softly with Feeling) تغییر داد.
پس از تجربیاتش در آهنگ‌سازی در ارکستر مشاهیری هم چون بیلی هالیدی، چارلز مینگوس، دیزی گیلسپی، بنی گودمن، هنری مانچینی، یوسف لطیف و بسیاری از گروه‌های مشهور دیگرِ جز به نوازندگی پرداخت. اما افسوس که بیش از سی سال میان آلبوم آخر دهه‌ی پنجاهش، «صدای زیبا» (The Pretty Sound)، که توسط کمپانی معظم کلمبیا توزیع شده بود و آلبوم «تنها با رویاهایم» (Alone With Just My Dreams) که در سن هفتاد سالگی و در سال ۱۹۹۱ آن را ضبط کرده بود و مجموعه‌ای از باز‌اجرای آهنگ‌های ماندگارِ جز (جز استاندارد) بود؛ فاصله افتاد. وایلر در این فاصله‌ی سی ساله به محاق رفت و نامش به سیا‌هه‌ی نوازندگان فراموش شده‌ی جز اضافه شد. البته او در این سال‌ها تجربیات گسترده‌ای در موسیقی کلاسیک داشت؛ در دهه‌ی شصت عضوی از ارکستر فیلارمونیک نیویورک شد. اولین آفریقایی – آمریکایی بود که در ارکستر برادوی نوازندگی کرد. و در این فاصله به مدت ۱۷ سال عضو ارکستر شبکه ABS بود. پس از بازگشت مجددش به صحنه‌ی جز در سال‌های ابتدایی دهه‌ی نود بود که تجربه‌ی نوازندگی برای فیلم بسیار مشهور «مالکوم ایکس» اثر اسپایک لی را به دست آورد. وایلر تا ۸۱ سالگی در صحنه‌ی جز باقی ماند و آخرین اثرش را در سال ۲۰۰۳ با نام «در میان دوستان» (Among Friends) منتشر ساخت. شنیدن موسیقی پرشکوه و پر‌احساسِ فراموش شده‌اش مشخص می‌کند که چه نوازنده‌ی دوست‌داشتنی‌ای دنیای جز را ترک کرد. 
بشنوید: قطعه Mad About Boy از آلبوم Wilder ‘N’ Wilder
