روز شنبه ۲۶ آبان ماه استاد قسمت خانی، بزرگ‌ترین استاد موسیقی آوازی سرزمین تالش در سن ۶۹ سالگی و پس از تحمل سه ماه بیماری سخت ریوی در خانه‌اش در روستای سکام از توابع رضوان‌شهرِ تالش درگذشت.
قسمت خانی که به جرات گستره‌ای کم‌نظیر در شناخت و اجرای موسیقی قوم خود داشت در سال ۱۳۲۳ در روستای سکام خوشابه به دنیا آمد و در جوانی از اساتیدی چون روحان قاسمی و شرفی فنون آوازی تالش را فرا گرفت. قسمت خانی طی دو دهه‌ی گذشته به همت موسیقی‌شناس‌های قومی چون آرمین فریدی، هوشنگ جاوید و محمد‌رضا درویشی در جشنواره‌های متعددی در داخل و خارج ایران شرکت کرد و آثار متعددی از او به ثبت و ضبط رسید.
تالش بزرگ که امروز میان سه منطقه گیلان، اردبیل و کشور آذربایجان تقسیم شده است در‌برگیرنده‌ی منظومه‌ای از صداها و الحان منحصر‌به فرد است که استاد قسمت خانی از معدود آوازه‌خوانان و شاید آخرین آواز‌خوانی بود که بر فنون و سبک‌های متنوع آوازی یا به گفته‌ی خود تالشی‌ها «هواهای» این دیار مسلط بود. قسمت خانی هم موسیقی مهجور شبانی تالش را با ناله‌ی لَلَه (نی هفت‌بند تالشی) به سوزناک‌ترین شکل به اجرا می‌گذشت و خِلِه (از تزئیناتِ آواز تالش که به هنگام وجد از آواز سر داده شده خوانده می‌شد) می‌کرد، هم به فنون آوازی شاندرمنی و ماسالی مسلط بود و هم میراث‌دار لالایی‌ها، نوررو‌خوانی‌ها و وَیَه‌خوانی‌ها (عروسی‌خوانی) در منطقه‌ی تالش بود.
از استاد قسمت خانی آثار متعددی منتشر شده که شاید معروف‌ترین‌شان آلبوم «موسیقی مراسم شادمانی و رقص تالشی» است که زمستان ۱۳۸۶ توسط انتشارات ماهور منتشر شد.
بشنوید: تالشی و بهار بهار از آلبوم موسیقی مراسم شادمانی و رقص تالشی
آواز‌های قسمت خانی در دو آلبوم ارزشمند «هواهای تالشی» و «موسیقی تالش» که به کوشش موسیقی‌دان تالشی، آرمین فریدی در سال ۱۳۸۴ توسط ماهور منتشر شد نمود بیش‌تری دارد. قسمت خانی در این دو آلبوم فنون آوازی‌ای از مناطق مختلفی از تالش را به اجرا گذاشته است.
بشنوید: تالشی (به شیوه شاندرمنی) از آلبوم هواهای تالشی
بشنوید: تالشدولاج هوا (به شیوه تالشدولابی) و منظومه‌ی ممودبِه از آلبوم موسیقی تالش
در «لالایی» آخرین اثر منتشر شده از حسین حمیدی، موسیقی شناس قومی مطرحی که معمولاً در آثار خود کلاژی از آواها و صداهای موسیقی محلی ایران را ارائه می‌دهد به اثری با همکاری استاد قسمت خانی بر‌می‌خوریم که در آن یکی از لالایی‌های تالشی توسط او اجرا شده است.
بشنوید: لالایی تالش (پونل، دینه) از آلبوم لالایی اثر حسین حمیدی
در سال‌های اخیر به همت آرمین فریدی اتفاقی که معمولاً در موسیقی بومی ـ محلی ایران نمی‌افتد برای قسمت خانی افتاد و با همکاری حوزه هنری گیلان دو آلبوم تصویری با عناوین «دویَر آویَر» و «آفتاو پِرمه» از او ضبط و منتشر گردید. در این دو آلبوم، آرمین فریدی نوازندگی ساز تمبوره که خود احیاگر آن در منطقه‌ی تالش بوده را بر‌عهده دارد. می‌توانید آلبوم تصویری دویر و آویر را از این‌جا (+) ببینید.
اما جدا از تمام آثار منتشر‌شده از این پیر آواز تالش به طور قطع مهم‌ترین میراث به جا مانده از او مستندِ وریته و آماتوری یک‌ساعته‌ای است که از وی در یوتیوب موجود است. مستندی که کارکردش برای موسیقی بومی ـ محلی ایران و مخاطب آن پر کردن شکافی است که همواره میان شنیدن آثار ضبط شده با روح جاری در جغرافیا، فرهنگ و سبک زندگی هنرمند بومی فاصله‌ای پر نشدنی می‌اندازد. این تصاویر نمایش‌دهنده‌ی تمام آن عناصری است که روح موسیقی تالش را می‌سازند. مشاهده‌ی بخش مهمی از زندگی استاد قسمت خانی آوازه‌خوان در این مستند که شبانی می‌کند و گله را در میان بارش برف از جنگل عبور می‌دهد و دقیقه به دقیقه با همراهی ناله‌ی نی برای رمه‌ها‌یش آواز می‌خواند بزرگ‌ترین میراثی است که از او و موسیقی بکر تالش برای ما به جا مانده است.
ببینید: قسمت اول این مستند
قسمت‌های دیگر را می‌توانید از لینک‌های زیر ببینید.
