یکی از بهترین راهها برای شنیدن آثار قدیم و جدید سبک جَز استفاده از سرویس اسپاتیفای است. سرویس آنلاین پخش موسیقی با گنجینهی فوقالعادهای از هزاران هزار آلبوم موسیقی. در این یادداشت چند برنامهی جانبی موجود در اسپاتیفای که با استفاده از آنها میتوان به کندوکاوی جدیتر در تاریخ موسیقی جَز پرداخت و گسترهی وسیعتری از آثار این سبک را شنید را معرفی خواهم کرد.
آلبوم «خط کارمن» از گروه «اسپیسمانکی» نیز بار دیگر لذت همنشینی بداههپردازی و موسیقی الکترونیک را که یکی از مولفههای اصلی صحنهی جز نروژ است را یادآوری میکند.ترکیب پیانو، درامز، ویبرافون، زنگ و اصوات الکترونیک راه را برای نواختن در دامنهای گسترده از آشوبِ نویز تا خلسهی مینیمال باز میکند؛ مثل یک سفر فضایی. معلق میان زمین و فضا، میان رئالیسم موسیقی آکوستیک و ماورایی بودن صداهای الکترونیک. آرامشِ اینجا بودن و اضطرار و اضطراب آنجا رفتن. گاهی آکنده از حس فشارِ روانی تعلیق در فضاهای بینهایتی که به دشواری میتوان فرار از آن را متصور شد و گاهی آرام شبیه اطمینان عارفانه و نگرانکنندهی مت کوالسکیِ معلق در فضایی نامتنهاهی که فیالنفسه بودن در آن قمار با زندگی است.
هر ذهنیتی و کلیشهی صوتیای که دربارهی دونوازی گیتار و درامز دارید را دور بریزید. آلبوم «آناتومی یک لحظه» دونوازی بداههی آوانگاردی از تاتسویا ناکاتانی و شین پرلووین است که صدایی اصیل از سنتِ جز آزاد و خلاقیت در موسیقی را به نمایش میگذارد.
صدای غبارآلود، افسرده و نوآرِ ساز بن وبستر احتمالاً مناسبترین موزیک همدلانه برای عشاق شکستخورده و در فراغِ یار بود. وبستر در «موزیک برای عاشقی» مجموعهای از عاشقانهترین نواهای کلاسیک جز (و اغلب جز استاندارد) را جمع کرده بود و در بسته بندی خوش صدایی که ترکیبی از رمانسِ موسیقی برای والس و نوای دلنشین همیشگی ساکسوفونش بود به عشاق ارائه کرده بود.
در «چرخهها» طیف متنوعی از صداها و حالات موسیقایی را میشنویم که هر کدامشان بخشی از هویت منحصربهفرد نشر ایسیام را در طول سالهای متمادی ساختهاند. فضای اندوهگین، ماورایی و حامل حسی از مدیتیشن در ملودیهای دارلینگ، نوازندگی نافذ آریلد اندرسن، رفت و آمدهای غبارآلود ساکسوفون یان گاربارک با آن سبک یگانهاش در تغییر ناگهانی نوانس و محو شدگی تدریجیاش در ملودی، پیانوی رمانتیک استیو کوهن و بلاخره ترکیب ریتمهای هندی طبلا و نوای سحرانگیز سیتار والکات. یک آلبوم شنیدنی و چکیدهای از روح حاکم بر فضای معنوی جز اروپای سی سال پیش.
میدان کنگو در شهر نیواورلئان یکی از مکانهای مهم در مطالعه تاریخ غنی جز است. رقصهای بدوی بردهها که ریشه در موسیقی زادگاه آنان در قبایل غرب آفریقا داشت کم کم خبر از تولد گونهای به نام جَز در حاشیهی میسیسیپی را میداد.