تکنوازی ناشنیده‌ای از محمدرضا لطفی در همایون

استاد فقید، محمد رضا لطفی بزرگ، طی سالیان دراز اقامت در اروپا و آمریکا، کنسرتهای متعدد تکنوازی تار و سه تار داشته که متأسفانه بخشی از آنها ضبط حرفه‌ای نشده یا اگر شده، بعضاً حتی در دسترس خود ایشان هم نبوده است. از جمله این کنسرت‌ها، اجرایی است بس اعجاب‌انگیز و عالی با تار در دستگاه همایون. به عنوان کسی که با شنیدن آثار لطفی، بزرگ شده است، می‌توانم به جرأت ادعا کنم که این اجرا در میان تکنوازیهای تار او ‌نظیر ندارد؛ از کوک نامتعارف تار برای دستگاه همایون گرفته تا مضراب‌ها و جمله‌پردازیهای بسیار درخشان وی در این اجرا. لطفی در این اجرا نت «لا» را درجه یکم دستگاه همایون قرار می دهد و تار را مانند «شور لا» کوک کرده‌ است. دوستان آشنا با موسیقی ایرانی مستحضرند که دشواریِ «همایونِ لا» در این است که درجه سوم همایون – که نیم پرده از درجه سوم شور بالاتر است – باید نت «دو دیز» باشد، به گونه‌ای که نباید از دست‌باز جفت‌سیم‌‌ «دو» در تار استفاده کرد. همین ویژگی و تأکید بر نت «لا» در تار، به این اجرا حالتی خاص بخشیده که گویی تفسیری نو از دستگاه همایون را نشان می‌دهد.

کنسرت تکنوازی همایون و چهارگاه، به ترتیب با تار و سه تار و با همنوازی تمبک محمد قوی‌حلم، در شهر کلن آلمان اجرا شده و از رادیوی WDR آلمان به صورت برنامه‌ای ویژه پخش شده است. حدود دوازده سال پیش، نوار کاست این کنسرت را که از رادیو ضبط شده بود، از استاد و دوست عزیزم، پژرام طهماسبی در برلین گرفتم. خود ایشان نیز ظاهراً از طریق استاد مجید درخشانی که در آن زمان در کلن اقامت داشتند، به این اثر دسترسی پیدا کرده بودند. به سفارش استادم در برلین، از تکثیر این اجرا جلوگیری می‌کردم تا اگر جناب لطفی قصد انتشار آن را داشته باشند، حقوق معنوی‌شان ضایع نشود. در سال ۸۶ که خدمت استاد لطفی رسیدم، با ایشان درباره این اثر صحبت کردم و جزئیات بیشتری درباره‌اش خواستم. گفتند اجرا مربوط به سال ۹۰ میلادی است و البته با تبسم گفتند که خودشان ضبط این اجرا را مانند کنسرتهای بسیار دیگری ندارند! با علاقه بسیار، کار را نزدشان بردم و جسورانه اصرار کردم که خیلی عالی است و حتماً منتشر کنید! به ویژه چون می‌دانستم از ایشان هیچ اثر تکنوازی در همایون منتشر نشده است. اما هفته بعد خودشان گفتند که منتشر نمی‌کنند! گویا مشکلشان با صدای گوینده آلمانی بود که در حین اجرای اشعار مولانا و سایه، ترجمه آلمانی آنها را در میان پخش موسیقی دکلمه می‌کند. پس از اینکه از عدم انتشار مطمئن شدم، اثر را برای تعدادی از دوستان تکثیر کردم که با اعجاب همه آنها همراه بود. اکنون بخش نخست کنسرت، یعنی تکنوازی تار در دستگاه همایون را در فضای مجازی در اختیار همه دوستداران این هنرمند بزرگ و بی‌بدیل قرار می‌دهیم. امیدوارم اهل فن بتوانند به اصل این اثر با کیفیت صوتی مطلوب‌تر در آرشیو رادیو WDR دست یابند و آن را به صورت آلبومی شایسته منتشر کنند.


2 thoughts on “تکنوازی ناشنیده‌ای از محمدرضا لطفی در همایون

پاسخ دادن به محمدرضا لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *