صدای غبارآلود، افسرده و نوآرِ ساز بن وبستر احتمالاً مناسبترین موزیک همدلانه برای عشاق شکستخورده و در فراغِ یار بود. وبستر در «موزیک برای عاشقی» مجموعهای از عاشقانهترین نواهای کلاسیک جز (و اغلب جز استاندارد) را جمع کرده بود و در بسته بندی خوش صدایی که ترکیبی از رمانسِ موسیقی برای والس و نوای دلنشین همیشگی ساکسوفونش بود به عشاق ارائه کرده بود.
در «چرخهها» طیف متنوعی از صداها و حالات موسیقایی را میشنویم که هر کدامشان بخشی از هویت منحصربهفرد نشر ایسیام را در طول سالهای متمادی ساختهاند. فضای اندوهگین، ماورایی و حامل حسی از مدیتیشن در ملودیهای دارلینگ، نوازندگی نافذ آریلد اندرسن، رفت و آمدهای غبارآلود ساکسوفون یان گاربارک با آن سبک یگانهاش در تغییر ناگهانی نوانس و محو شدگی تدریجیاش در ملودی، پیانوی رمانتیک استیو کوهن و بلاخره ترکیب ریتمهای هندی طبلا و نوای سحرانگیز سیتار والکات. یک آلبوم شنیدنی و چکیدهای از روح حاکم بر فضای معنوی جز اروپای سی سال پیش.
میدان کنگو در شهر نیواورلئان یکی از مکانهای مهم در مطالعه تاریخ غنی جز است. رقصهای بدوی بردهها که ریشه در موسیقی زادگاه آنان در قبایل غرب آفریقا داشت کم کم خبر از تولد گونهای به نام جَز در حاشیهی میسیسیپی را میداد.
جمعه هفتهای که گذشت جو وایلر (Joe Wilder) نوازنده ی توانای ترومپت جز در سن ۹۲ سالگی بر اثر نارسایی قلبی در منهتن نیویورک درگذشت. او از آخرین بازماندگان نسل طلایی جز بود که برخلاف بسیاری از همکارانش که قطار پرشتابِ تحولِ صدا را از سنت دیکسیلندی جز در دههی سی به بیباپ نخبهگرا و در نهایت جنبش «جزِ آزاد» رسانده بودند به سنتها و قالبهای جزِ رمانتیکِ کهن وفادار ماند.
حالا هر دو مردهاند. دو هنرمند بزرگی که یکی از درخشانترین همکاریهای تاریخ موسیقی جز و بلوز را شکل دادند. آلبوم «نقطهی جوش» با همکاری دو موزیسین موسیقی جز و بلوز، مایلز دیویس و جان لی هوکر. اثری که در اصل موسیقی متن فیلمی با همین نام است، نوآری به کارگردانی دنیس هاپر.
عود به عنوان یکی از سازهای اصلی و کهن موسیقی خاورمیانه از اولین سازهای شرقی بود که به گروههای موسیقی جز راه پیدا کرد. سازی که امروز جلوهی باشکوهی از موسیقی شرقی را در این ژانر از خود به نمایش گذاشته است. در این یادداشت تلاش خواهم کرد به سیر تاریخی تولد، حیات و شکوفایی ساز عود در موسیقی جز بپردازم.